Lög um gjaldmiðil Íslands og lög um Seðlabanka Íslands.

1. og 3 grein laga nr. 22, 23. apríl 1968 kveður skýrt á um að seðlar og mynt sem Seðlabanki Íslands gefur út í íslenskum krónum skulu vera lögeyrir í allar greiðslur hér á landi með fullu ákvæðisverði. 6. grein sömu laga kveður á um að eigi séu aðrir en bankar og sparisjóðir skyldugir til að taka við greiðslu í einu á meira en 500 krónum í slegnum peningum. 17. grein laga nr. 92, 1. júlí 2019 tekur af öll tvímæli um að seðlar og mynt sem Seðlabankinn gefur út skulu vera lögeyrir til allra greiðslna með fullu ákvæðisverði. Af ofangreindum tvennum lögum verður ekki annað ráðið en að skylt sé að taka við seðlum og mynt í íslenskum krónum í öllum viðskiptum hér á landi með þeirri undantekningu sem vísar í upphæð sleginnar myntar hverju sinni. Seðlabanki Íslands eða starfsmenn hans eru ekki til þess bærir að veita nokkrum aðilum heimild til að sniðganga þessi lög eða önnur. Sjálfsagt má finna skýringu á svari starfsmanna Seðlabankans í að lesskilningi landsmanna fer ört hrakandi og þrátt fyrir sverar gráður sem margt þetta fólk hefur aflað sér árum saman á sitjandanum þá skilur það ekki einfaldan texta eins og finna má í þeim tvennu lögum sem hér er vísað til. Túlkun Seðlabankans er því af sama meiði og hjá þeim sem telja sér heimilt að aka gegn rauðu ljósi þó skýrt sé kveðið á um í umferðarlögum að slíkt sé bannað. Þeim sem neita að taka við reiðufé þarf einfaldlega að stefna fyrir dóm í von um að lesskilningur dómara sé ekki jafndapur og starfsmanna Seðlabankans. 

Ráða hvort tekið sé við reiðufé

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 10.8.2024 kl. 16:25]

Það var látið reyna á hliðstætt álitaefni árið 2015: Kæra bankastjórnendur fyrir peningafölsun

Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu vísaði kærunni frá og sú frávísun var kærð til ríkissaksóknara, sem staðfesti frávísunina með eftirfarandi rökum:

Hugtakið peningar í 150. gr. almennra hegningarlaga nær til seðla, myntar og annars slíks forms „gjaldmiðils“ eins og það er kallað í athugasemdum við ákveðið, sem getur gengið manna á milli og getur verið andlag fölsunar. Enginn vafi er á að skýra ber ákvæði 150. gr. almennra hegningarlaga svo að þar sé átt við peninga í þrengri merkingu þess orðs sem muni úr efni eins og seðla og mynt sem hafi í sér verðyfirlýsingu og geta verið andlag eftirgerðar eða fölsunar. Andstætt þessu er hugtakið peningamagn í umferð þar sem peningar eru skilgreindir í víðara samhengi sem seðlar, mynt og peningar sem skráðir eru á bankareikninga.

Sú háttsemi sem lýst er í kærunni er því ekki refsiverð samkvæmt tilvísuðu ákvæði 150. gr. almennra hegningarlaga.

Með vísan til þessa er ákvörðun Lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu staðfest.

Þarna er í raun áréttuð sú skýring að eingöngu "munir úr efni eins og seðlar og mynt" geti talist vera lögeyrir í lagalegum skilningi, sem þýðir með gagnályktun að (rafrænar) bankainnstæður geta ekki talist vera lögeyrir. Það bannar mönnum þó ekki að samþykkja viðtöku þeirra sem greiðslu, en leysir þá ekki heldur undan skyldunni til að samþykkja áþreifanlegan lögeyri sem greiðslu. Seðlabankinn hefur ekkert vald til að ákvaða annað en lög kveða á um, enda fer hann ekki með löggjafarvald heldur Alþingi samkvæmt stjórnarskránni.

Annars væri áhugaverð tilraun að bjóða fram greiðslu, til dæmis skatta, í einhverju allt öðru en lögeyri, til dæmis skeljasandi eða stráum og láta reyna á hver viðbrögðin yrðu.

Svo er spurning hvort "túlkun" seðlabankans felur það í sér að ég geti einfaldlega hafið útgáfu minnar eigin rafmyntar og byrjað að bjóða hana fram sem greiðslu? Sjáum til...

[Örn Gunnlaugsson, 10.8.2024 kl. 18:46]

Ef mönnum er frjálst að sniðganga þau lög sem ég hef vísað til með því að hafna greiðslu í reiðufé í íslenskum krónum þá liggur beinast við að söluaðilar geti gert kröfu um að greiðsla sé innt af hendi í USD, EUR eða jafnvel bara í lambaskrokkum og smjöri. Það er algjörlega morgunljóst að samkvæmt þeim lögum sem ég hef vísað í ber söluaðilum skylda til að taka við reiðufé í íslenskum krónum sem greiðslu, þetta er einfaldlega í lögum og með lögum skal land byggja. Afsakanir á borð við að hinir og þessir hafni móttöku reiðufjár í skjóli þess að þeir séu að berjast gegn svarta hagkerfinu eru heldur lítilvægar. Eiga þá almennir borgarar að setja sig á lögregluvakt og taka glæpamenn fasta út um borg og bý ?....og jafnvel dæma í málum þeirra með rökum sem þeim sjálfum finnast sanngjarnar ? Ég sé fyrir mér gálga, höggstokk og fallöxi á hverju götuhorni.

[Guðmundur Ásgeirsson, 10.8.2024 kl. 20:55]

Þetta byrjaði fyrir alvöru í faraldrinum, þegar sumar verslanir hættu að taka við reiðufé og sögðu það vera gert í þágu sóttvarna. Ég sagði þá að það væri ólíklegt að aftur yrði snúið á þeirri braut eftir faraldurinn og mér sýnist ég hafa verið sannspár.

Núna er algengasta átyllan "peningaþvættisvarnir" sem eru komnar út fyrir allan þjófabálk. Þær bitna af mestum þunga á þeim sem síst skyldi því peningaþvætti fer sjaldnast fram í gegnum bankareikninga venjulegs fólks, nema viðkomandi sé hvort sem er að stunda einhverja glæpastarfsemi sem ætti þá að rannsaka og draga hann til ábyrgðar fyrir. Í staðinn er fyrst byrjað að rannsaka fólk sem millifærir fjármuni eins og það hafi framið einhvern glæp frekar en að byrja á því að rannsaka hvort einhver meintur glæpur hefur verið framinn.

Það er kaldhæðnislega við peningaþvættisvarnir að fjármálafyrirtækjum er falið að hafa eftirlit með því hvort viðskiptavinir þeirra kunni að vera að stunda peningaþvætti. Á sama tíma hefur enginn viðlíka eftirlit með því hvort þeir sem eru líklegastir til þess stundi peningaþvætti þ.e. fjármálafyrirtækin sjálf. Þarna eru úlfarnir látnir gæta sauðanna.

[Jóhann Elíasson, 11.8.2024 kl. 08:55]

Síðast þegar ég vissi Guðmundur, átti að FARA í einu og öllu eftir settum lögum, en upp á síðkastið er það svona "happa og glappa" hvort einhverjir vissir aðilar séu ekki yfir lög séu ekki yfir það hafnir að virða sett lög en það er alveg klárt að "almennir þrælar" eiga að fara að þeim í einu og öllu, annars hafa þeir verra af......